هات تپ و اتصالات

اتصالات خطوط لوله در اجرای هات تپ نقش حائز اهمیتی را بر عهده دارند. بار اصلی فشار سیال در محل انشعاب و در جایی تحمیل می شود که اتصال سه شاخه در آن نصب شده است و از راین رو باید در طراحی و ساخت آن بیشترین اهتمام را به خرج داد. یکی از مولفه های اساسی در اجرای عملیات هات تپ تحمین فشار و انجام طراحی ها و برنامه ریزی های مهندسی بر اساس آن است. این آیتم باید در چند حوزه مورد نظر قرار گیرد؛ اول فشار سیال در زمانی که عملیات هات تپ در حال انجام است و دیگری در مواقعی که اتصال نصب شده و انشعاب جدید راه ندازی شده است. به طور کلی در ساخت اتصال و طراحی آن باید فشار سیال از منظرهای زیر مد نظر قرار داده شود تا به مجموعه آسیبی وارد نشود:

  • فشارطراحی (Design Pressure): فشاری است که در طراحی خط لوله در نظر گرفته شده است. به عبارتی در فاز پایپینگ و در مرحله ای که مجموعه در حال برنامه ریزی و طراحی است، بر حسب خروجی ای که از یک خط لوله انتظار می رود، سایز لوله، جنس آن، نوع آن و فشار آن برنامه ریزی و مشخص می شود. خط لوله باید توانایی انتقال سیال به مقدار برنامه ریزی شده را داشته باشد و فشار طراحی نیز بر همین اساس برنامه ریزی می شود. برای انجام عملیات هات تپ نیز یکی از داده هایی که کارفرما باید به مجری عملیات هات تپ اعلام کند فشار طراحی خط می باشد. این فشار معیار برنامه ریزی ها و طرح های اجرایی برای عملیات هات تپ محسوب می شود.
اتصال هات تپ؛ اسپلیت تی
اسپلیت تی، رایج ترین اتصال هات تپ
  • فشار سیال در زمانی که عملیات هات تپ می بایست انجام شود از دیگر آیتم هایی است که می بایست مورد توجه تیم اجرایی هات تپ قرار گیرد. چنان که می دانیم پالایشگاه ها و پتروشیمی ها، و سایر مراکز از این نوع در حین کار ممکن است بر حسب برنامه ریزی ها در مواقعی فشار سیال را کم یا زیاد کنند. در جنین شرایطی انجام عملیات هات تپ وابسته به هماهنگی های از پیش برنامه ریزی شده است. این امر در خصوص اتصالات خطوط لوله بیشتر صدق می کند. این اتصالات معمولاً به روش جوشکاری روی لوله نصب می شوند و از همین رو باید استانداردهای جوشکاری روی خط لوله حاوی سیال در آن ها لحاظ شود. از آن جا که سیال درون لوله در خط لوله حاوی سیال نقش خنک کننده ناحیه جوش را ایفا می کند، و نیز با توجه به مخاطراتی که جوشکاری روی خط زنده می تواند به همراه داشته باشد، باید در خصوص نصب اتصال روی لوله بسیار با حساسیت عمل کرد. در غیر راین صورت ممکن است ایراداتی در حین کار به وقوع بپیوندد که خطرات و آسیبب های جدی به همراه خود به بار آورد. بنابراین برنامه ریزی ها در این خصوص جزو الزامات کار است.
  • حداکثر فشاری که قرار است از جانب سیال بر لوله و اتصالات وارد شود نیز از آیتم های اساسی و تعیین کننده برای تیم اجرایی هات تپ محسوب می شود. چنان که اشاره شد حداکثر فشار وارده در خط لوله به اتصالات سه شاخه ای وارد می شود که هم می بایسن فشار وارده از ناحیه خط لوله در قسمت بریده شده را تحمل کنند و هم فشار سیال درون خط را. از این رو برنامه ریزی و طراحی، و نیز ساحت اتصال برای عملیات هات تپ باید به گونه ای باشد که تمامی این فاکتورها در آن لحاظ شده باشد. برای انجام هات تپ باید حداکثر فشار وارده بر اتصال به مجری هات تپ اعلام شود تا بر اساس آن مستحکم ترین اتصال را بسازد. اتصال باید به گونه این آماده سازی شود و متریال های آن باید به گونه این انتخاب، متصل و پشتیبانی شوند که بتوانند در مقابل حداکثر فشار احتمالی وارده نیز مقاومت کافی را داشته باشند و دچار تنش، ترک، شکستن ناحیه جوش، دفرمه شدن و مواردی از این دست نشوند. در صورتی که این فاکتور لحاظ نشود تبعات سنگینی منتظر اجرای عملیات هات تپ خواهد بود و از این رو به جاست که در خصوص شان نهایت اهتمام را به خرج داد.
  • اتصال هات تپ
    اتصال هات تپ، در حال ساخت (اسپلیت تی).

برای ساخت اتصال عملیات هات تپ باید هر سه معیار فوق را همزمان مد نظر قرار داد و به همگی آن ها توجه داشت تا مطمئن ترین و بهترین اتصال برای اجرای کار گرم هات پت ساخته شده و روی لوله نصب و جوشکاری شود. البته باید این نکته را نیز افزود که فشار تنها یکی از متعیرهای تأثیرگذار در ساخت و نصب اتصال هاتتپ روی لوله است. طبیعی است که متغیرهای دیگر نظیر دمای سیال و نوع آن نیز وجود دارند که اجرای صحیح عملیات ساخت و نصب منوطبه در نظر گرفتن آن ها هم هست. یک عملیات اجرایی هات تپ زمانی موفقیت آمیز خواهد بود که تمامی خلل و فرج آن با استفاده ذاز راهکارهای مهندسی و فنی مقتضی رفع شود. ساخت و نصب اتصال یکی از این موارد است، و در این میان نیز فشاز تنها یکی از جندین متغیر به شمار می رود.

این مهم نشان از ماهیت پیچیده و چند متغیره عملیات هات تپ دارد. برای اجرای این عملیات فرایندهای پیش اماده سازی، طراحی، مهندسی و ایمنی روندی بسیار طولانی تر و پیچیده تر از اجرای کار دارد و تنها در زمانی مجاز به آغاز فاز اجرایی هستیم که تمامی این فرایندها را سپری کرده باشیم و متغیرهای کار را تمام و کمال لحاظ کرده باشیم.

هات تپ و توازن اتصالات

عملیات هات تپ در خطوط لوله و مخارن معمولاً  مشتمل بر یکسری اتصالات دائمی می باشد، به این معنا که پس از اتمام عملیات انشعاب گیری گرم نیز همچنان در سر جای خود باقی خواهند ماند و بخشی از اتصالات انشعاب جدید محسوب خواهند شد. برقراری توازن و تعادل میان این اتصالات حین اجرای عملیات انشعاب گرم هات تپ جزو ضرورت های کار است و در صوتی که این مهم رعایت نشود ممکن است دچار ایردات اساسی و چه بسا توقف در فرایند انشعاب گیری از خط لوله شویم.

اتصالاتی که به عملیات هات تپ مربوط بوده و به صورت دائمی روی مجموعه باقی خاوهند ماند عبارتند از یک اتصال سه شاخه یک حکم ورودی انشعاب جدید را ایفا خواهد کرد، یک ولو که کنترل جریان سیال انشعاب جدید را بر عهده دارد و در نهایت چند گسکت که میان اتصال سه شاخه و ولو از یک سو، و ولو و دستگاه هات تپ از سوی دیگر قرار می گیرند. چنان که می دانیم اتصال مذکور نیز می بایست دارای یک سر فلنج دار باشد و ولو نیز طبیعتا دارای دو سر فلنج می باشد که به اتصال و دستگاه هات تپ متصل خواهند شد. در عملیات هات تپ و پس از آن حفظ هارمونی و توازن میان این اتصالات با مجموعه از نکات مهم محسوب می شود. عدم رعایت این نکته می تواند به قیمت تخریب عملیات و آسیب دیدن خط انشعابی جدید تمام شود.

اجرای هات تپ سایز به سایز روی خط لوله با زاویه 45 درجه
اجرای هات تپ

از این رو و به منظور لحاظ تمامی جوانبی که این تعادل را برقرار می سازند متغیرهای تعیین کننده این توازن را به شرح زیر برمی شماریم:

  • اول از همه این که اتصال سه شاخه می بایست با مقتضیات فنی خط همخوانی داشته باشد. فشار خط، دمای سیال، جنس لوله، ضخامت لوله و عواملی از این دست کیفیت مشخصات فنی اتصال را تعیین خواهند کرد. بدیهی است اتصال باید به گونه ای طراحی و ساخته شود که متناسب با شرایط فنی خط لوله باشد.
  • ولوی باید انتخاب شود که با شرایط فنی خط همخوانی داشته باشد. انواع ولوها در مدل های مختلف در بازار موجود است و مجری هات تپ می بایست ولوی را انختاب کند که بیشترین تناسب با خط را داشته باشد. ولوهای دروازه ای، ساندویجی، توپی و… از جمله این موارد می باشند.

در این خصوص نوع سیال اهمیت وافری دارد. برای مثال در خصوص سیال گاز اغلب از ولواهی توچی استفاده می شود که دارای قابلیت نشتی گیری بالاتری می باشند و از آن جا که گاز میزان فراریت بالایی دارد این ولو مناسب آن خواهد بود. از طرفی در خوص سیالاتی نظیر نفت و آب و غیره سایر فاکتورها نظیر فشار و جریان سیال تعیین کننده بهترین و مناسب ترین ولو خواهند بود. نکته دیگر در خصوص انتخاب ولو سایز انشعاب خواهد بود. بدیهی است ولو باید متناسب با سایز انشعاب انتخاب شود. همچنین فشار سیال دیگر متغیر تعیین کننده محسوب می شود. ولوها در کلاس های مختلف فشار ۳۰۰، ۶۰۰، ۹۰۰ و…. ساخته می شوند.

  • نصب صحیح و دقیق اتصال به لوله از نکات مهم در عملیات هات تپ محسوب می شود. این مورد خصوصاً در مواقعی که جانمایی اتصال و زاویه انشعاب جدید برای کارفرما حائز اهمیت باشد شایسته توجه ویژه است. اتصال باید هم به لحاظ مکان نصب و هم زاویه نصب در محلی کاملاً تراز شود تا مشکلی از بابت محل وجود نداشته باشد.
  • هم مرکز بودن ولو و اتصال از نکاتی است که آثار خود را بر عملیات هات تپ به طور مشهودی به جای خواهد گذاشت. اگر این مهم به وقوع نپیوندد کاتر دستگاه هات تپ از ولو عبور خواهد کرد اما حین پیشروی درون اتصال به جداره داخلی نیپل آن گیر کرده و از ادامه پیشروی بازمی ماند. بنابراین در این خصوص باید دقیق عمل کرد. ممکن است حاشیه های ولو یا اتصال دچار برجستگی های زائد و بی موردی باشد که مانع از ادامه پیشروی کاتر شود. این موانع باید پیش از نصب ولو رفع شوند تا کوچک ترین وقفه ای در پیشروی وجود نداشته باشد. اگر این مشکلات رفع نشده باقی بمانند و حین کار پیشروی به مشکل بربخوریم چاره ای جز باز کردن مجدد ولو و رفع ایراد وجود ندارد که به نوبه خود زمان هدر رفت بیجایی را بر مجموعه متحمل خواهد کرد و قابل توجیه فنی نیست.
  • از دیگر نکاتی که در خصوص اتصالات دائم هات تپ می بایست بدان توجه کرد این است که از گسکت های آب بندی استفاده شود که متناسب با شرایط فنی خط، و ویژگی های فنی اتصال و ولو باشد. اگر گسکت مذکور دارای این توانایی نباشد ممکن است با نشتی و مشکلاتی از این قبیل مواجه شویم. در اینخصوص مطالعات باید پیشاپیش انجام شده باشند تا بهترین و مناسب ترین گسک برای انجام کار انتخاب شوند.

اتصالات دائم هات تپ حکم اتصالات خط لوله را خواهند داشت و از این رو در رداز مدت در کنار انشعاب به عملکرد خود ادامه خاوهند داد. مجری هات تپ باید در انتخاب، طراحی، ساخت و تهیه این اتصالات این دهنیت را داشته باشد که اتصالات مذکور بخشی از جیان پایپینگ و طراحی اجرایی مجتمع محسوب خواهند شد و صرفاً جهت پیشبرد عملیات هات تپ منظور نشده اند. چه بسا اهمال در این مهم تبعات مشهودی به همراه داشته باشد. ممکن است عملسات انشعاب گیری گرم به روش هات تپ به درستی و با موفقیت به انجام برسد اما پس از مدتیدچار ایراد در عملکرد هر کدام از این اتصالات شویم. در این شرایط رفع ایراد هزینه هایی به مراتب سنگین تر از خود عملیات هات تپ خواهد داشت. بنابراین مجری عملیات پیشاپیش باید نسبت به این گونع ایرادات اشراف و آشنایی داشته باشد و تدابیر لازم به منظور ممانعت از بروز آن ها را اندیشیده باشد، تا در حین اجرای عملیات هات تپ و پس از آن به مشکلاتی از این دست برنخورد.

شرکت پیشگام صنعت ابزار بر حسب سوابق و تجربه بالایی که اندوخته است در این زمینه دارای توانمندی کامل می باشد  و پروژه های هات تپ انجام شده توسط این شرکت پس از گذر سال ها از انشعاب گیری همچنان به عملکرد خود همچون روز اول ادامه می دهند.

هات تپ– عملیات هات تپ